Έννοια στον ορισμό ABC

Στην Αθήνα του αιώνα V α. Γ δημιουργήθηκε η πρώτη μορφή οργάνωσης πολιτική στην οποία οι άνθρωποι συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων της πόλης. Μέσω ενός συστήματος συναρμολόγησης οι Αθηναίοι πρότειναν νόμους και, κατά συνέπεια, η λαϊκή βούληση ήταν αυτή που καθόρισε την πολιτική. Αυτό το μοντέλο έλαβε το όνομα του Δημοκρατία, μια λέξη που σχηματίζεται από δύο όρους: «démos» σημαίνει «άνθρωποι» και «cratos» σημαίνει «κυβέρνηση ή εξουσία».

Για να δικαιολογήσει φιλοσοφικά την ιδέα της δημοκρατίας, ήταν απαραίτητο να μελετηθούν δύο ιδέες ή αρχές: η ισονομία και η ισοτιμία.

Ανάλυση της ιδέας της ισονομίας στο πλαίσιο της αθηναϊκής δημοκρατίας

Το πρόθεμα "iso" σημαίνει "ίσο" και η ρίζα "nomos" σημαίνει "νόμος ή κανόνας”. Με αυτόν τον τρόπο, στο πλαίσιο της αθηναϊκής δημοκρατίας, έγινε κατανοητό ότι όλοι οι πολίτες ήταν ίσοι ενώπιον του νόμου. Με αυτήν την αρχή αντιτάχθηκαν στα προηγούμενα αριστοκρατικά και μοναρχικά συστήματα στα οποία λίγοι απολάμβαναν νομικά προνόμια, ενώ η πλειοψηφία τους στερείται.

Στην αθηναϊκή δημοκρατία το ηγεσία πολιτικό δεν ήταν πλέον θέμα κληρονομία ή γενεαλογία, αφού αυτό που ήταν σημαντικό ήταν η ατομική ικανότητα να πείσει τους άλλους σε συνελεύσεις. Για να είναι δυνατό αυτό, ήταν απαραίτητο να έχουμε δύο νέες ιδέες: όλοι είμαστε ίσοι ενώπιον του νόμου (ισονομία) και όλοι έχουμε σωστά να ψηφίσει (Ισέγκορια).

Για τους Αθηναίους, η δημοκρατία είχε νόημα μόνο εάν τηρούσε την αρχή της ισονομίας, δηλαδή τη νομική ισότητα όλων των πολιτών

Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειωθεί ότι δεν θεωρούνταν όλοι οι Αθηναίοι πολίτες, καθώς οι γυναίκες, οι σκλάβοι και οι ξένοι ήταν εκτός αυτής της κατηγορίας.

Το γεγονός ότι όλοι οι πολίτες ήταν ίσοι στα δικαιώματά τους δεν ήταν αποδεκτό από όλους. Ο φιλόσοφος Πλάτων αντιτάχθηκε στη δημοκρατία και, ως εκ τούτου, στην ισονομία, αφού κατάλαβε ότι μόνο οι διανοητικοί ελίτ (φιλόσοφοι) είχαν την ικανότητα να ασκήσουν εξουσία.

Ο Αριστοτέλης καταδίκασε επίσης τα ιδανικά που σχετίζονται με τη δημοκρατία, θεωρώντας ότι προωθούσαν τη δημαγωγία και τη διαφθορά.

Η αρχή της ισονομίας μπορεί να παραμείνει στα χαρτιά

Είναι αλήθεια ότι το ισότητα προτού ο νόμος είναι αναγνωρισμένο δικαίωμα στη σημερινή κοινωνία. Ωστόσο, υπάρχουν άφθονα παραδείγματα όπου μια επίσημη δημοκρατία καταλήγει να επιβάλλει ένα πολιτικό σύστημα στο οποίο η ισότητα είναι απλώς δήλωση προθέσεων ή άμεσα μια μυθοπλασία (ο πελατισμός και ο νεποτισμός είναι δύο τάσεις που αντιτίθενται άμεσα στην αρχή της ισότητα).

Για αυτόν τον λόγο, ορισμένοι πολιτικοί επιστήμονες και φιλόσοφοι προτείνουν να ξεπεραστεί το ιδανικό της επίσημης ισότητας της δημοκρατίας μέσω ενός πιο συμμετοχικού πολιτικού μοντέλου στο οποίο το να είναι ίσο σταματά να είναι κάτι επίσημο και να γίνεται κάτι πραγματικός. Υπό αυτήν την έννοια, προτείνονται δύο οράματα που επιδιώκουν να ανανεώσουν τις συνέπειες του ιθαγένεια στη δημόσια ζωή: συμμετοχική δημοκρατία και σκόπιμη δημοκρατία.

Φωτογραφίες Fotolia: Kulichok / Oleksandr Moroz