Ορισμός του ψεύτικου διλήμματος

Το ετυμολογικά δίλημμα προέρχεται από το λατινικό δίλημμα και σχηματίζεται από δύο στοιχεία: το πρόθεμα di σημαίνει δύο και, από την άλλη πλευρά, το λήμμα, που ισοδυναμεί με μια υπόθεση. Έτσι, ένα ψεύτικο δίλημμα είναι εκείνο στο οποίο δύο ανταγωνιστικές δηλώσεις παρουσιάζονται ως οι μόνες δυνατές, όταν στην πραγματικότητα υπάρχουν άλλες εξίσου πιθανές εναλλακτικές.

Αυτός ο τύπος ασυνεπούς επιχειρηματολογίας είναι μέρος των λεγόμενων λογικών παραπλανητικών και, όπως υποδηλώνει ο ίδιος ο όρος, είναι μια ψευδή δυαδικότητα

Στις προσεγγίσεις μας για τη συνηθισμένη ζωή χρησιμοποιούμε αυτόν τον τύπο αιτιολογία απατηλός. Εάν επιβεβαιώσω ότι ο Χουάν δεν έχει πάει στη δουλειά και, ως εκ τούτου, είτε έχει αποκοιμηθεί ή είναι άρρωστος, έχω μια ψευδή δυαδικότητα επειδή υπάρχουν άλλα πιθανά εξηγήσεις που θα μας επέτρεπαν να καταλάβουμε τι συνέβη (για παράδειγμα, ο Juan θα μπορούσε να είχε οικογενειακό πρόβλημα, να βρεθεί σε μποτιλιάρισμα ή σε οποιοδήποτε άλλο ενδεχόμενο που δικαιολογεί η απουσία σου).

Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι το ψεύτικο δίλημμα αποτελεί απλοποίηση της πραγματικότητας. Από την άλλη πλευρά, όσοι καταφεύγουν σε αυτήν τη μορφή αποσύνδεσης αποκλείοντας δεν λαμβάνουν υπόψη ότι τα πράγματα δεν είναι πάντα ασπρόμαυρα, αλλά ότι υπάρχει μια σειρά από αποχρώσεις που δεν πρέπει να αγνοούνται.

Ας υποθέσουμε ότι κάποιος λέει τα εξής: ή μελετάτε α αγώνας κολέγιο ή θα καταλήξετε στην ουρά ανεργία. Αυτές οι δύο αποκλειστικές δηλώσεις δεν αποτελούν πραγματικό δίλημμα, αλλά μάλλον μια προφανή διακλάδωση στην οποία δεν εξετάζονται άλλες ενδιάμεσες και απόλυτα έγκυρες επιλογές.

Στη γλώσσα της πολιτικής

Στον πολιτικό λόγο, το ψεύτικο δίλημμα είναι ένα από τα πόροι πιο συνηθισμένοι και πιο διεστραμμένοι ρήτορες. Όλοι έχουμε ακούσει ή διαβάσει δηλώσεις όπως τα εξής: σολιαλισμός Είτε ο θάνατος, η πρότασή μου υποστηρίζεται είτε καταδικάζουμε στο χάος, ή εσείς ψηφίσετε για μένα ή η χώρα καταστρέφεται ανεπανόρθωτα.

Η προοπτική μόνο δύο πλευρών ή μονοπατιών προϋποθέτει παραμόρφωση ή απλοποίηση της πραγματικότητας.

Αν και αυτή η μορφή επιχειρηματολογίας μπορεί να αναλυθεί στο πλαίσιο του λογική επίσημα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε όλη την ιστορία έχουμε χρησιμοποιήσει και χρησιμοποιούμε ένα διπλό κριτήριο για σχεδόν τα πάντα. Στο ποδόσφαιρο είμαστε από τη Μαδρίτη ή τη Μπαρκά, τον ποταμό ή τη Μπόκα. Επί πολιτική, είστε αριστερά ή δεξιά. Στον τομέα των πεποιθήσεων είμαστε άθεοι ή πιστοί. Εν ολίγοις, είμαστε υπέρ ή εναντίον κάτι με ριζοσπαστικό και απόλυτο τρόπο, σαν να μην υπήρχε ένα ευρύ ενδιάμεσο φάσμα ή σαν να μην ήταν δυνατόν να βρεθεί η συμπληρωματικότητα του αντίθετα.

Μερικοί πιστεύουν ότι είναι δυνατόν να «σπάσει» με το ψεύτικο δίλημμα στα διανοητικά σχήματα. Ένα παράδειγμα που θα μπορούσε να απεικονίσει τη σύνθεση δύο ανταγωνιστικών επιλογών θα ήταν η περίπτωση κάποιου που ανακηρύσσεται άθεος και Καθολικός ταυτόχρονα (άθεος επειδή δεν πιστεύει στον Θεό και Καθολικός επειδή η κοινωνική και πολιτιστική πραγματικότητα που τον περιβάλλει είναι βαμμένο με καθολικισμός και επομένως τα διανοητικά τους σχέδια είναι απαραίτητα καθολικά).

Φωτογραφία: Fotolia - Zdenek Sasek