Definitie van vals dilemma

Etymologisch dilemma komt van het Latijnse dilemma en bestaat uit twee elementen: het voorvoegsel di betekent twee en aan de andere kant lemma, wat gelijk staat aan een premisse. Een vals dilemma is er dus een waarin twee antagonistische uitspraken worden gepresenteerd als de enige mogelijke, terwijl er in werkelijkheid andere even waarschijnlijke alternatieven zijn.

Dit soort inconsistente argumentatie maakt deel uit van de zogenaamde logische drogredenen en, zoals de term zelf aangeeft, is het een valse dualiteit

In onze benaderingen van het gewone leven gebruiken we dit soort redenering misleidend. Als ik bevestig dat Juan niet naar zijn werk is gegaan en daarom ofwel in slaap is gevallen of ziek is, loop ik een valse dualiteit op de hals omdat er andere mogelijke verklaringen die ons in staat zouden stellen te begrijpen wat er is gebeurd ( Juan zou bijvoorbeeld een familieprobleem kunnen hebben gehad, in een verkeersopstopping zijn beland of een andere gebeurtenis die rechtvaardigt jouw afwezigheid).

Je zou kunnen zeggen dat het valse dilemma een vereenvoudiging van een werkelijkheid is. Aan de andere kant, degenen die hun toevlucht nemen tot deze vorm van disjunctie exclusief ze houden er geen rekening mee dat dingen niet altijd zwart of wit zijn, maar dat er een scala aan nuances is die niet genegeerd mogen worden.

Stel dat iemand het volgende zegt: of je studeert een ras universiteit of je komt in de rij te staan werkloosheid. Deze twee exclusieve uitspraken vormen geen echt dilemma, maar eerder een schijnbare splitsing waarin geen andere tussenliggende en volkomen geldige opties worden overwogen.

In de taal van de politiek

In het politieke discours is het valse dilemma een van de middelen meest voorkomende en meest perverse retorici. We hebben allemaal uitspraken als de volgende gehoord of gelezen: socialisme Ofwel de dood, mijn voorstel wordt gesteund of we zijn veroordeeld tot chaos, of je stemt op mij of het land wordt onherstelbaar geruïneerd.

Het perspectief van slechts twee kanten of paden veronderstelt een vervorming of vereenvoudiging van de werkelijkheid.

Hoewel deze vorm van argumentatie kan worden geanalyseerd in de context van de logica formeel, moeten we niet vergeten dat we door de geschiedenis heen voor bijna alles een tweeledig criterium hebben gebruikt en dat ook doen. In het voetbal komen we uit Madrid of Barca, River of Boca. Aan politiek, je bent links of rechts. Op het gebied van overtuigingen zijn we atheïsten of gelovigen. Kortom, we zijn voor of tegen iets op een radicale en absolute manier, alsof we niet er was een breed intermediair spectrum of alsof het niet mogelijk was om de complementariteit van de tegenstellingen.

Sommigen geloven dat het mogelijk is om te "breken" met het valse dilemma in de mentale schema's. Een voorbeeld dat de synthese van twee antagonistische opties zou kunnen illustreren, is het geval van iemand die zichzelf tot atheïst uitroept en: tegelijkertijd katholiek (atheïst omdat hij niet in God gelooft en katholiek omdat de sociale en culturele realiteit die hem omringt geverfd met katholicisme en daarom zijn hun mentale schema's noodzakelijk katholiek).

Foto: Fotolia - Zdenek Sasek