ოპერაცია ბარბაროსას განმარტება

უკვე მანამდე მან ნათლად გამოხატა თავისი განზრახვები Ჩემი ბრძოლა (გერმანულად "ჩემი ბრძოლა"), ადოლფ ჰიტლერს სურდა აღმოსავლეთ ევროპის უზარმაზარი ტერიტორიების კავკასიაში, პოლონეთის გავლით და საბჭოთა კავშირში გატაცების იდეა.

გარდა ამისა, ჰიტლერი თვლიდა აღმოსავლეთ სლავურ ხალხებს, როგორც რასობრივ ჩამორჩენას, ასევე დოქტრინას ნაციზმი ზოგადად.

მას შემდეგ, რაც ჰიტლერი ხელისუფლებაში იყო და პაქტის ხელმოწერის მიუხედავად, ეს არ მოხდა აგრესია გერმანია-საბჭოთა კავშირი, მღეროდნენ, რომ გერმანია თავს დაესხმებოდა სსრკ-ს. მხოლოდ ის რჩებოდა, როდის და როგორ. ასევე მოიქცა საბჭოთა დიქტატორი სტალინი.

ოპერაცია ბარბაროსა არის შეტევის გეგმა, რომელიც გერმანიის უმაღლესმა სარდლობამ შეიმუშავა საბჭოთა კავშირში მეორე მსოფლიო ომის დროს.

გეგმის სახელწოდება იყო იმპერატორ ფრედერიკ I- ის, მეტსახელად ბარბაროსა, იმ მიზეზით, რომლითაც იგივე მეტსახელი ცხადყოფს, და ერთ-ერთი ისტორიული პიროვნება, რომელიც ჰიტლერს მოსწონდა.

გერმანიის დიქტატორმა თქვა, რომ სსრკ-ს წინააღმდეგ წარმატებული შეტევა ინგლისელთა დემორალიზებას გამოიწვევს, რადგან მათ ეს არ შეეძლოთ გამოიყენეთ შიში, რომ სსრკ-მ აღძრა, რომ ნებისმიერ დროს შეიძლება ზურგიდან დარტყმა მიეყენებინა ძალაუფლებისთვის ღერძი

ფაქტობრივად, მრავალი ისტორიკოსი ამტკიცებს, რომ ჰიტლერი არ იქნებოდა პირველი ვინც თავს დაესხა სტალინს, ამა თუ იმ დროს სხვა და როდესაც ის თავს საკმარისად იგრძნობდა, სტალინს მისცემდა ბრძანებას შეტევა.

1941 წლის გაზაფხულზე საბჭოთა არმია მზად არ იყო გერმანიის არმიის პირისპირ.

მიზეზები მრავალფეროვანი იყო, მაგრამ მთავარი იყო პოლიტიკური წმენდა, რომელსაც იგი განიცდიდა სტალინის პარანოია და მისი მმართველი კლიკი, რომელმაც მას თავი მოჰკვეთა თავის ბევრ მეთაურს შეუძლია.

ტექნიკურ დონეზე, საბჭოთა კავშირი ასევე იმყოფებოდა მათი აღჭურვილობის განახლების პერიოდში, რაც უფრო დაბალი იყო, ვიდრე გერმანიის არმიისთვის ხელმისაწვდომი. ამრიგად, T-34 ტანკები საბრძოლო მოქმედებებში შევიდნენ, როდესაც ნაცისტები უკვე გარშემო ბობოქრობდნენ ტერიტორია მიუხედავად იმისა, რომ წითელ არმიას უფრო მეტი თვითმფრინავი ჰყავდა, ვიდრე Luftwaffe, ეს ძირითადად ძველი მოდელები იყო.

სტალინი ასევე არ ელოდა იმ დროს გერმანიის თავდასხმას.

ბრიტანეთის ბრძოლა კვლავ მძვინვარებდა, სტალინი ფიქრობდა, რომ ჰიტლერი ვერ გაბედავდა წამის გახსნას წინა მხარე, და რომ მანამდე ის შეეცდებოდა ბრიტანელი მეტოქის ლიკვიდაციას, დიპლომატიური გზით (მოლაპარაკებით), ან სამხედრო.

საბჭოთა დიქტატორმა უგულებელყო კი მისი მრჩევლები და მისი ჯაშუშების ინფორმაცია (ყველაზე მნიშვნელოვანი, რიჩარდ სორგე, რომელიც იაპონიაში მოქმედებდა), რომელმაც 41 ივნისს მოსალოდნელი შეჭრა მიუთითა.

მისი ბრძანებები მკაფიო იყო: არ უპასუხოთ ნებისმიერ პროვოკაციას, რათა არ მოიტანოთ მიზეზები. შემოჭრის დაწყებამდე ცოტა ხნით ადრე კი, რამდენიმე გერმანელი დეზერტირი, რომელთაც სურდათ შეეტყობინებინათ მოსალოდნელი შემოჭრის შესახებ, "თავაზიანად" იყვნენ საბჭოთა კავშირმა დაუბრუნდა თავიანთ ხაზებს (ბრძანებების შესაბამისად), სადაც აშკარად შეხვდნენ სასტიკი შედეგს ოცეულის ოცეულისგან სროლა.

თავდასხმის დასაწყისში სიურპრიზი ტოტალური იყო და წითელმა არმიამ შეანელა ადეკვატურად უპასუხა აგრესიას.

ზოგიერთ შემთხვევაში იყო საზიანო სიტუაციები, მეთაურები, რომლებიც თავიანთ მამაკაცებს უკრძალავდნენ მტრის ცეცხლზე რეაგირებას, ამტკიცებდნენ ან ან რომ ისინი ცდებოდნენ და რომ ეს არ იყო თავდასხმა, ან ეს იყო უბრალო პროვოკაცია, რომელზეც საჭირო იყო პასუხის გაცემა.

სტალინმა ბრძანებები გასცა იმავე ხაზის შესაბამისად, თავდაპირველად არ ემოქმედა, რაც რამდენიმე დღის შემდეგ შეიცვალა ცეცხლის რეაგირების ბრძანებით, თუმცა ზიანი უკვე მიყენებული იყო.

ოპერაცია ბარბაროსას შეტევის გეგმაში წარმოდგენილი იყო სამი ძაფი, რომლებიც საბჭოთა კავშირის ტერიტორიაზე ჩასხდნენ მსხვერპლის ხორცში.

ჩრდილოეთით, არმიულმა ჯგუფმა უნდა აეღო კონტროლი ბალტიის რესპუბლიკებზე ლენინგრადის მიმართულებით.

ისტორიულად უკავშირდება პოლონეთის, გერმანულენოვან და ფინეთის ტერიტორიებს, რესპუბლიკებს ბალტიისპირეთი სსრკ-ს ანექსიამდე ცოტა ხნით ადრე იყო და იქ გერმანელებიც მიიღეს განმათავისუფლებლები.

ცენტრში ჯარების სხვა ჯგუფს ჰქონდა მისია ბელორუსის დაპყრობა და შემდეგ მოსკოვისკენ გაგრძელება.

და ბოლოს, სამხრეთით, გერმანიის არმიის მესამე შუბის სათავეში უნდა ყოფილიყო უკრაინის კონტროლი (ტერიტორია) ნაყოფიერი, მიიჩნევა სსრკ-ის მარცვლოვანში) მოგვიანებით წასვლა და კონტროლი ნავთობის რეგიონებზე კავკასია

უკრაინაში ასევე მიესალმნენ გერმანიის ჯარებს, როგორც განმათავისუფლებლებს. უკვე პირველ მსოფლიო ომში, მთავრობა გერმანელმა ხელი შეუწყო უკრაინის დამოუკიდებელი სახელმწიფოს შექმნას, სატელიტური ქვეყნის შექმნას, რომელიც მას მხარს დაუჭერს რუსეთის იმპერიის წინააღმდეგ ბრძოლაში.

გერმანიის თითოეულ არმიის კორპუსს ჰქონდა მიზანი, რომელიც გარდა სამხედროებისა, პოლიტიკური და ეკონომიკური იყო.

ეს იყო რაღაც ძალიან ჰიტლერის მსგავსი, და თუმცა არსებობს აშკარა რამეებიც (მაგალითად, სსრკ ხორბლის ძირითადი მარაგების ჩამორთმევა უკრაინის ოკუპაცია ან კავკასიის რესპუბლიკების ნავთობის დაპყრობა), ეს მრავალმხრივი ორიენტაცია გააკრიტიკეს მკვლევარებმა და ისტორიკოსები.

თავდაპირველად დაგეგმილი იყო 41 მაისს, ბარბაროხას გეგმის შესრულება უნდა გადაიდოს იმავე წლის ივნისამდე.

მიზეზი დამღუპველია ჩარევა იტალიის ბალკანეთში ფაშისტი მუსოლინის, რომელმაც შიში გამოავლინა სამხრეთ ფლანგის მხილება და ამიტომ აიძულა ვერმახტი ჩაერიოს.

ჰიტლერმა თავის მოკავშირეები, პირველ რიგში, იტალია, რუმინეთი და უნგრეთის სამეფო თავგადასავალში მიიყვანა.

მიუხედავად ამისა, მონაწილეობდნენ სატელიტური ქვეყნები ხორვატია და სლოვაკეთი და ფინეთი.

რაც შეეხება ამ უკანასკნელ ქვეყანას, ფინეთს, ის ბოლომდე იმსახურებს. 1939 წელს მას თავს დაესხა სსრკ და მიუხედავად იმისა, რომ დამარცხდა, გამარჯვება მოიპოვა ზნეობრივი ომში, წინააღმდეგობა გაუწიეს დამპყრობელს და შეინარჩუნეს მისი დამოუკიდებლობა, თუმცა ეს საბჭოთა კავშირისთვის საკუთარი ტერიტორიების დათმობის ფასად იყო.

ფინეთის მთავრობამ მიიღო კავშირი აქსისის ძალებთან, მაგრამ იმ პირობით, რომ იგი მხოლოდ გამოჯანმრთელდებოდა ტერიტორიები, რომლებსაც სსრკ-მ აიძულა უარი ეთქვა, არ გასცდა ორ ქვეყანას შორის ძველ საზღვარს, რაც შეუსრულა.

შეიძლება თუ არა წარმატებული ჩავთვალოთ ოპერაცია ბარბაროსა? რა თქმა უნდა, ეს იყო ღერძის ჯარების შეჭრის ბრწყინვალე დასაწყისი, მაგრამ არ დასრულებულა მისი წარმატების გამოცხადებისთვის საჭირო შედეგებით:

• ჩრდილოეთის არმიის ჯგუფმა ვერ შეძლო ლენინგრადის აღება, მიუხედავად იმისა, რომ თითქმის ორწლინახევრის განმავლობაში ინტენსიური ალყის ქვეშ მოექცა, რამაც გამოიწვია სისხლდენა ძირითადი მიზნების მიღწევის გარეშე.


• ძირითადმა ჯგუფმა ვერ შეძლო მოსკოვის აღება, მიუხედავად იმისა, რომ იბრძოდა მის პერიფერიაზე.


• სამხრეთ არმიის ჯგუფმა მოახერხა უკრაინის ხელში ჩაგდება, მაგრამ არა კავკასიის ნავთობის რეგიონები, რამაც საშუალოვადიან პერიოდში გამოიწვია სტალინგრადის ბრძოლა, რაც დამღუპველი იყო რაიხის იარაღისთვის და მისი მოკავშირეები.


• სსრკ ინდუსტრიული პოტენციალი არ იყო ლიკვიდირებული.


• საწინააღმდეგო მოქმედებები მოსახლეობა სამოქალაქო პირებმა საოკუპაციო ძალებთან აგრესიული უკანა მცველის პროვოცირება მოახდინეს, რამაც გამოიწვია ჯარების კონტრასტინგის მოქმედებებში გადაყვანა.


• მტრის კალამი არ გაუქმებულა კალმის ერთი მოსმით, რის გამოც გერმანია და მთელი ღერძი ჭაობში აღმოჩნდა (შიგნით) გაზაფხულისიტყვასიტყვით) საიდანაც ვერ გავიდოდით და ეს საბოლოოდ დალუქავდა მეორე მსოფლიო ომის ბედს.


• დასუსტებისა და იზოლირებისგან შორს, ბრიტანეთს შეეძლო შვებით ამოისუნთქა და მოემზადა ევროპის დასაბრუნებლად.

გერმანიის შეჭრა სსრკ-ში, ოპერაცია ბარბაროსა, 1941 წლის 22 ივნისს დაიწყო (1812 წლის 23 ივნისს ნაპოლეონმა დაიწყო მეფის რუსეთის შეჭრა), და დასრულებულად ითვლება იმავე 1941 წლის დეკემბერში, მას შემდეგ რაც გერმანიის ბიძგი შეანელებს როგორც წითელი არმიის ჯარებმა, ასევე, უპირველეს ყოვლისა, მკაცრმა ზამთარმა რუსული

ამ წუთიდან საბრძოლო გეგმები განსხვავებული იქნებოდა, თუმცა ისინი ემყარებოდნენ ოპერაცია ბარბაროსას გზით მიღწეულ ტერიტორიულ მიღწევებს.

ფოტოები: ფოტოლია - გრიგორი ბრუევი / ფედორი

თემები ოპერაცია ბარბაროსაში