არაორგანული ნაერთების ნომენკლატურის მაგალითი

არაორგანული ნაერთების ნომენკლატურა: არაორგანული ნაერთები არის ქიმიური ელემენტების კომბინაციები, რომლებსაც პროდუქტად აქვთ მოლეკულები აერთიანებს ქიმიური ელემენტების უმეტესობას, მაგრამ მათ არ აქვთ მათი ძირითადი სტრუქტურის საფუძველი ატომები ნახშირბადის. ეს არ ნიშნავს, რომ ნახშირბადის არაორგანული მოლეკულები არ არსებობს, მაგრამ მათ არ აქვთ ორგანული მოლეკულების მახასიათებლები.

ისტორიის განმავლობაში, მრავალ ნივთიერებას სხვადასხვა სახელი ეწოდა, ზოგიერთმა მათგანმა დღემდე გადაიტანა. მაგალითად, ეს არის ნივთიერება, რომელიც ცნობილია როგორც სალფუმანი, მარილის სული, ზღვის მჟავა ან მურიატული მჟავა. ნივთიერებას, რომელიც ცნობილია უძველესი დროიდან, ჰქონდა სხვადასხვა გამოყენება და სხვადასხვა სახელები.

ქიმიური ნაერთებისა და მოლეკულების სახელების ამ მრავალფეროვნების წინაშე დგება და საჭიროება ერთიანი წესები, რომლებიც გამოსადეგია ყველა მეცნიერის, აკადემიკოსის, სტუდენტისა და მრეწველისათვის, 1919 წელს IUPAC (სუფთა და გამოყენებითი ქიმიის საერთაშორისო კავშირი: სუფთა და გამოყენებითი ქიმიის საერთაშორისო კავშირი), რომელიც არის ორგანოების პასუხისმგებელი სახელებისა და ქიმიური ელემენტების სიმბოლოები, აგრეთვე მოლეკულების და ნაერთების სახელების სტანდარტიზაცია ქიმიკატები.

IUPAC– მა მიიღო არაორგანული ქიმიური ნაერთების დასახელების ორი სისტემა, რომლებიც დღეს ტრადიციულ სისტემასთან ერთად გამოიყენება.

ტრადიციული ნომენკლატურა:

ეს არის უძველესი სისტემა, ამჟამად იგი ძირითადად გამოიყენება სავაჭრო და ზოგიერთ ტრადიციულ ინდუსტრიაში. გამოიყენეთ რამდენიმე სუფიქსი, რომ მიუთითოთ განსხვავება იმავე ელემენტებისგან შემდგარ ნივთიერებებს შორის სხვადასხვა კომბინაციებში, ქვედა ვალენტობისთვის –oso სუფიქსის გამოყენებით და უფრო მეტი –ico მაღალი

• მაგალითი: FeO: შავი ოქსიდი; რწმენა₂ან₃: რკინის ოქსიდი; რწმენა₃ან₄: შავი-რკინის ოქსიდი.

საფონდო ნომენკლატურა:

იგი ფართოდ გამოიყენება მე -20 საუკუნის დიდ ნაწილში, იგი იყენებს რომაულ ციფრებს მსგავსი სტრუქტურების ნაერთების დასადგენად, რომლებშიც ზოგიერთი ელემენტი რეაგირებს სხვადასხვა ვალენტობით.

• მაგალითი: FeO: რკინის (II) ოქსიდი; რწმენა₂ან₃: რკინის (III) ოქსიდი; რწმენა₃ან₄: რკინის ოქსიდი (II, III).

სტოქიომეტრიული ნომენკლატურა:

სტოიომეტრიული ნომენკლატურა არის უახლესი და ის, რაც ძირითადად გამოიყენება მკვლევარებსა და მეცნიერებში, მას შემდეგ აქვს უფრო მარტივი სტრუქტურა რიცხვითი პრეფიქსების გამოყენებით, რომლებიც მიუთითებენ თითოეული ნივთიერების ატომების ან იონების რაოდენობას მოლეკულა.

• მაგალითი: FeO: რკინის ოქსიდი; რწმენა₂ან₃: დი რკინის ტრიოქსიდი; რწმენა₃ან₄: სამ-რკინის ტეტრაქსიდი

ქიმიური ფორმულების წერა.

როგორც ნომენკლატურის ნაწილია, ნაერთის ქიმიური ფორმულის დაწერა უნდა დაიწეროს ელემენტების გარკვეული რიგის შესაბამისად და მისი წაკითხვაც წესს ასრულებს.

პირველ რიგში იწერება ყველაზე მეტად ელექტრო-პოზიტიური ელემენტები და ბოლოს ის ელემენტები ან რადიკალები, რომლებიც მოქმედებს ელექტრონეგატიური ვალენტობით.

მაგალითი: წყალბადის შემთხვევაში, როდესაც იგი შეუერთდება არა მეტალს და ქმნის მჟავას, მას აქვს დადებითი ვალენტობა, ხოლო არამეტალს აქვს უარყოფითი. ასე რომ, პირველ რიგში დაიწერება წყალბადის სიმბოლო და შემდეგ ქლორის სიმბოლო: H⁺ + კლ^– = HCl.

ჰიდრიდის შემთხვევაში, წყალბადის მოქმედება უარყოფითი ვალენტობით ხდება და მეტალს აქვს დადებითი ვალენტობა, ამიტომ პირველად ჩაიწერება მეტალის ელემენტი, შემდეგ კი წყალბადი: Na⁺ + თ^– = NaH

რადიკალის შემთხვევაში, მაგალითად, ოქსიჰიდრილის რადიკალი (–OH), ის ყოველთვის მოქმედებს ნეგატიური ვალენტობით, ამიტომ ფორმულის ბოლოს დაიწერება: Na⁺ + ოჰ^– = NaOH

კითხვის გზა კეთდება მარცხნიდან მარცხნივ, ანუ ელემენტს ან რადიკალს electronegative იძლევა მოცემული ნაერთის ტიპს, ხოლო დადებით რადიკალს - კომპონენტს რომ მოქმედებს. მჟავების შემთხვევაში სახელი ენიჭება სტრუქტურის მიხედვით, ამიტომ ამ წესის მიხედვით მას ეწოდება ელემენტის სახელი უარყოფითი ელექტრო ან მჟავა სწორი ფორმები იქნება, თუმცა სასურველია მჟავას სახელი დაერქვას და მთავრდება –ჰიდრიკი. ზემოთ მოყვანილ მაგალითებში ნაერთებს ექნებათ შემდეგი სახელები:

HCl = წყალბადის ქლორიდი და მარილმჟავა (ეს სასურველია გამოყენებულ იქნას).
NaH = ნატრიუმის ჰიდრიდი.
NaOH = ნატრიუმის ჰიდროქსიდი.
მარილის შემთხვევაში.
FeCl₃ = რკინის ქლორიდი (ტრადიციული), რკინის II ქლორიდი (საფონდო), რკინის ტრიქლორიდი (სტოქიომეტრიული).

არაორგანული ნაერთების ნომენკლატურის 10 მაგალითი:

1. ჰ₂SW₄ (2 წყალბადის ატომი + სულფატის იონი [SO₄])
ტრადიციული ნომენკლატურა: ვიტრიოლის ზეთი, ვიტრიოლის სული, გოგირდმჟავა.
საფონდო ნომენკლატურა: გოგირდმჟავა.
სტოქიომეტრიული ნომენკლატურა: გოგირდოვანი დიაციდი.

2. კუ₂SW₄. (2 სპილენძის ატომი + სულფატის იონი).
ტრადიციული ნომენკლატურა: ვიტრიოლი, კუპრის სულფატი.
საფონდო ნომენკლატურა: სპილენძის სულფატი I.
სტოქიომეტრიული ნომენკლატურა: დიკობრეს სულფატი.

3. კუ₂SW₄. (2 სპილენძის ატომი + სულფატის იონი).
ტრადიციული ნომენკლატურა: ვიტრიოლი, კუპრის სულფატი.
საფონდო ნომენკლატურა: სპილენძის სულფატი I.
სტოქიომეტრიული ნომენკლატურა: დიკობრეს სულფატი.

4. CS₂. (ნახშირბადის ატომი + 2 გოგირდის ატომი).
ტრადიციული ნომენკლატურა: ნახშირბადის სულფიდი.
საფონდო ნომენკლატურა: ნახშირბადის სულფიდი.
სტოქიომეტრიული ნომენკლატურა: ნახშირბადის დისულფიდი.

5. NaOH. (ნატრიუმის ატომი + ჰიდროქსილის იონი).
ტრადიციული ნომენკლატურა: კაუსტიკური სოდა, ნატრიუმის ჰიდროქსიდი.
საფონდო ნომენკლატურა: ნატრიუმის ჰიდროქსიდი.
სტოქიომეტრიული ნომენკლატურა: ნატრიუმის ჰიდროქსიდი.

6. ბა (ოჰ)₂. (ბარიუმის ატომი + 2 ჰიდროქსილის იონები).
ტრადიციული ნომენკლატურა: ბარიუმის ჰიდროქსიდი.
საფონდო ნომენკლატურა: ბარიუმის ჰიდროქსიდი.
სტოქიომეტრიული ნომენკლატურა: ბარიუმის დიჰიდროქსიდი.

7. CuOH. (სპილენძის ატომი + ჰიდროქსილის იონი).
ტრადიციული ნომენკლატურა: კუპრის ჰიდროქსიდი.
საფონდო ნომენკლატურა: სპილენძის ჰიდროქსიდი I.
სტოქიომეტრიული ნომენკლატურა: სპილენძის ჰიდროქსიდი.

8. Cu (OH)₂. (სპილენძის ატომი + 2 ჰიდროქსილის იონები).
ტრადიციული ნომენკლატურა: კუპრის ჰიდროქსიდი.
საფონდო ნომენკლატურა: სპილენძის ჰიდროქსიდი II.
სტოქიომეტრიული ნომენკლატურა: სპილენძის დიჰიდროქსიდი.

9. AuOH (ოქროს ატომი + ჰიდროქსილის იონი).
ტრადიციული ნომენკლატურა: შუშის ჰიდროქსიდი.
საფონდო ნომენკლატურა: ოქროს ჰიდროქსიდი I.
სტოქიომეტრიული ნომენკლატურა: ოქროს ჰიდროქსიდი.

10. აუ (ოჰ)₃. (ბარიუმის ატომი + 3 ჰიდროქსილის იონები).
ტრადიციული ნომენკლატურა: ყურის ჰიდროქსიდი.
საფონდო ნომენკლატურა: ოქროს ჰიდროქსიდი III.
სტოქიომეტრიული ნომენკლატურა: ბარიუმის ტრიჰიდროქსიდი.