Belang van de aanslagen in Oslo en het eiland Utoya in 2011

Alsina González
Gespecialiseerde journalist en onderzoeker

In het licht van de terroristische dreiging zijn er in de wereld geen plaatsen meer die we als veilig kunnen beschouwen; een land zo stil en afgelegen als Nieuw-Zeeland was (in maart 2019) het doelwit van een verschrikkelijke extreemrechtse terroristische aanslag op twee moskeeën. Wie had een paar decennia geleden gedacht dat zoiets kon gebeuren.

Hetzelfde geldt voor een van oudsher vreedzaam land als Noorwegen, dat in 2011 de vrede verstoord zag worden door een gruwelijke aanval.

De aanslagen die plaatsvonden in Oslo en het eiland Utoya op 22 juli 2011 waren gewelddadige acties uitgevoerd door een extreemrechtse "lone wolf".

Anders Behring Breivik, de naam van de pleger van de bloedbaden, is het resultaat van een huwelijk die scheidde toen hij een jaar oud was, en wiens moeder - die de voogdij over hem kreeg - hem mishandelde.

Het is waarschijnlijk dat deze fase van haar leven haar militante antifeminisme verklaart, evenals een openlijk suprematisch en uitdagend, als een zelfbeschermingsmechanisme tegen de gepleegde misstanden voor haar moeder.

Al op zeer jonge leeftijd zagen enkele psychologen die hem onderzochten in hem tekenen van mentale instabiliteit die tot gevaarlijk gedrag konden leiden.

Paradoxaal genoeg toonde hij tijdens zijn puberteit een diepe interesse in de stedelijke cultuur van de hiphop, die opmerkelijk open is als het gaat om zaken als de oriëntatie seksualiteit of ras, wat later door Breivik zou worden verworpen.

Zijn medestudenten beschrijven hem als een zeer intelligente en sterke persoon, die zelfs zorgde voor degenen die gepest werden.

Op 21-jarige leeftijd begon hij te werken in een bedrijf -waarvan zijn naam niet bekend is bij het grote publiek-, in de telefonische klantenservice. Zijn gedrag wordt beschreven als vriendelijk jegens de mensen die hij diende.

Wat gebeurde er met de vriendelijke Breivik om de moorddadige Breivik te worden?

Zijn exacte pad is onbekend, hoewel het niet onredelijk is om te denken dat de toekomstige terrorist, die al in de maak was, een verborgen pad insloeg met het oog op de rest van de wereld en radicaliseerde van begin van de jaren 90 via internetfora.

Zijn ego zou een rol kunnen hebben gespeeld, aangezien Breivik zijn ontluikende jeugd niet onder ogen wilde zien wereldbeeld met andere verschillende en diametraal tegengestelde opvattingen waardoor hij aan het zijne zou kunnen twijfelen overtuigingen.

Aan het begin van het nieuwe millennium kon hij het plegen van de aanslagen al op het oog hebben, zoals hij later tijdens het proces zou verklaren.

Hij bevestigde ook dat hij toen al zijn eigen bedrijf promootte met het genoemde doel voor ogen, wat stelde me in staat genoeg te sparen om wapens en de materialen te kopen die nodig zijn voor de vervaardiging van explosieven.

Het werd verkregen met wapens legaal in Noorwegen, een pistool en een geweer, met respectievelijk twee schiet- en jachtclublicenties.

Een boerderij die hij bezat, stelde hem in staat het benodigde materiaal te kopen om de explosieven te vervaardigen.

Op 22 juli 2011 ontplofte een kunstmestbom buiten het kantoor van de Zweedse premier in Oslo, waarbij acht mensen om het leven kwamen.

Dit was nog maar het begin; Breiviks machiavellistische geest had een aanval in twee fasen voorzien, gebruikmakend van het feit dat de veiligheids- en hulptroepen bezig zouden zijn met de bom in het centrum van de hoofdstad.

Slechts een paar uur later stapte hij, die zich voordeed als politieagent, aan boord van een gewapende veerboot die hem meenam naar het eiland Utøya, waar die dag het jeugdkamp van de Labourpartij plaatsvond Noors.

Met het excuus om precies over de explosie te rapporteren en zijn rol als wetshandhavingsfunctionaris te behouden, verzamelde Breivik de jongeren om zich heen. Het was een dodelijke val.

Nadat hij het vuur had geopend, liet de terrorist een spoor van negenenzestig lijken achter, naast de acht mensen die al om het leven waren gekomen bij de explosie in Oslo.

Sommige slachtoffers waren nog geen 14 jaar oud. Breivik werd anderhalf uur nadat hij begon te schieten gearresteerd.

Na zijn arrestatie werd een manifest vrijgegeven dat hij op internet had gepubliceerd en waarin hij stellingen over racisme en blanke suprematie herhaalde.

Daaronder valt bijvoorbeeld dat de westerse samenleving en manier van leven in gevaar zijn vanwege immigratie en specifiek immigratie uit moslimlanden.

Hij wijt het ook aan de politieke partijen linksen, zoals de Noorse Labourpartij die het doelwit was van zijn aanval.

Ze gaf ook de schuld aan het feminisme, dat volgens haar de westerse manier van leven vernietigde.

Breivik werd in de zomer van 2011 veroordeeld tot 21 jaar gevangenisstraf.

Tijdens het proces, dat niet alleen in Noorwegen, maar over de hele wereld een grote impact had, was hij uitdagend te allen tijde een vreemde rituele begroeting uitvoeren aan het begin van elke zitting en het gezag van de rechtbank niet erkennen.

Achteraf gezien, en ook om zijn weigering om de autoriteit van de rechtbank te erkennen te benadrukken, heeft hij geweigerd in beroep te gaan tegen zijn straf. En al in de gevangenis heeft hij zichzelf uitgeroepen tot nationaal-socialist en een volgeling van de hedendaagse herinterpretatie van de religie klassiek noors.