Definícia arabskej jari (2010)
Rôzne / / July 04, 2021
Guillem Alsina González, v nov. 2018
Vo väčšej alebo menšej miere zostáva túžba po slobode zakotvená v ľuďoch, ktorí si ju pravidelne nárokujú na jednom alebo druhom mieste na svete; stalo sa to v Severnej Amerike v roku 1776, stalo sa to vo Francúzsku v roku 1789, v rôznych európskych mestách v roku 1848, v roku 1956 v Maďarsku a v roku 1968 v Prahe, Paríži a Mexiku.
Volanie po slobode vyjadrené počas dejín v mnohých jazykoch a na mnohých miestach po celom svete bolo počnúc rokom 2010 vyslovené s arabským prízvukom vo viacerých krajinách.
Hovor arabská jar (aj keď by sa to malo presnejšie nazývať Arabské pramene) pozostával z radu populárnych hnutí požadujúcich politické a spoločenské zmeny v arabských krajinách.
Tieto hnutia sa skončili rôznymi spôsobmi: zvrhnutím vlády (ako v prípade Tuniska a Egypta) alebo občianskou vojnou (prípad Sýrie a Líbye), alebo viac či menej vyslyšanými protestmi. V prípadoch ako egyptský skončila nová vláda tým, že ignorovala značnú časť populárnych požiadaviek.
V Tunisku v decembri 2010 vypuklo hnutie Arabská jar.
Aj keď poslednou kvapkou bola samovražda sebapoškodením (strašne bolestivý spôsob smrti) pouličného predavača, pretože polícia zaistila všetky jeho tovaru, a preto čelil hladu za to, že nemohol predať ani kúpiť nič iné, pravdou je, že to bola iba poistka, ktorá zapálila práškovú sudu všeobecnej nespokojnosti z populácia S jej vládou kvôli zlým podmienkam a chudobe, v ktorej žila väčšina obyvateľstva.
K tomu treba pripočítať nedostatok politických slobôd režimu Ben Aliho, niečo spoločné pre mnoho štátov v arabskej sfére.
V skutočnosti Jar Arab nebol izolovanou udalosťou, ale výbuchom, ktorý spôsobili roky protestov, ktoré sa viac či menej šírili a potlačovali vládami krajín, v ktorých sa nepokoje odohrali.
Katalyzátorom, ktorý umožnil šírenie nepokojov a svet ich videl, bol internet a smartphony.
Napriek cenzúre, ktorá existuje v mnohých krajinách na sieti internet (nielen v arabských krajinách), je prakticky nemožné zaviesť dvere do terénu a nešlo iba o informácie, ktoré prúdili z občanov do médií, ale medzi samotnými občanmi a medzi krajinami, pričom sa obišla cenzúra v médiách.
Sieť okrem toho umožňovala spoluprácu medzi aktivistami a hnutiami, uľahčovala výzvy na demonštrácie a rôzne podvratné činy.
Týmto spôsobom sa revolúcia vrátila a rozšírila, pretože keď v niektorých krajinách vypukla, ovplyvnila občianstvo iných. Úloha internetu v celej EÚ pohyb nemožno ju minimalizovať, pretože to bolo zásadné.
Revolúcii v Tunisku sa podarilo zvrhnúť vládu. Demonštranti mali podporu armády, čo bolo v každom z týchto prípadov veľmi silným faktorom. Po Tunisku prišiel rad na Egypt.
Predsedal mu Husní Mubarak (ktorý sa choval skôr ako orientálny kráľ) od atentátu na Anwara el-Sadata v roku 1981 v Egypte Išlo o diktatúru, v ktorej Mubarak systematicky potláčal akýkoľvek náznak odporu a otvorenosti, opierajúc sa o Zákon od Núdzová situácia, ktorá je v platnosti od roku 1967 a ktorá armáde a polícii priznala široké právomoci a odobrala ich občanom.
Protesty vypukli 25. januára 2011 napodobňovaním protestov v Tunisku, ktoré zvrhli Bena Aliho, s rovnakým úmyslom zvrhnúť Mubaraka a jeho skorumpovanú a nepotickú vládu.
Egyptská vláda sa v panike pokúsila prerušiť prístup na internet, a hoci to mnohým občanom umožnilo prístup k sieti, a preto Mnohým ďalším sa tak neinformovane podarilo získať prístup prostredníctvom zahraničných poskytovateľov alebo ich koordinovať prostredníctvom ústneho podania z celku život.
Epicentrom protestu bolo káhirské námestie Tahrir, ktoré sa stalo symbolom protivládnych demonštrácií. Šok nastal, keď vojaci neposlúchli rozkazy strieľať do davu.
Vojaci sa vcítili do protestujúcich, hoci dôstojníci boli spočiatku pravdepodobne na strane vlády, aj keď je pravdepodobné, že keď videli, Vojaci neposlúchli, z tej istej armády začali vyvíjať tlak na Mubaraka, ktorý bol zasa tiež vojakom (od Násira v Egypte vládol vojenské).
Mubarak znervóznel a nechal rezignovať celý svoj kabinet, sľuboval reformy. Pre režim už bolo neskoro, demonštranti už nechceli malé zmeny, ale aby diktátor odišiel, čo nakoniec urobil 11. februára.
A posteriori a napriek tomu, že dosiahol pokrok v zmysle demokracia, požiadavky hnutia boli zriedené a napríklad zvolený Mohamed Morsi bol zosadený vojenským pučom pod vedením Abdula Fataha al-Sisiho.
Paralelne s demonštráciami v Egypte svietila revolučná poistka aj v Líbyi, krajine, ktorej od roku 1969 predsedal Muammar Kaddáfí.
Sľubný vo svojich začiatkoch, v ktorých otvoril krajinu a udelil široké slobody ľuďom, ktorí ich dovtedy mali v kvapkadlách, Kaddáfí skončil nechal sa skaziť absolútnou mocou, ktorú držal, zmenil jeho režim na personalistu a podrobil svoje obyvateľstvo svojim rozmarom a svojvôľa. Famosa je jeho osobná stráž zložená výlučne zo žien (jeho „amazoniek“), na ktorých sa tiež dopúšťal všetkých druhov zneužívania.
V Líbyi by pád Kaddáfího umožnil faktor, ktorý iné revolty nemali: zahraničná intervencia.
Určité medzinárodné mocnosti na čele s USA „hľadali“ Kaddáfího, dôvod, prečo neváhali podporiť opozičné skupiny zoskupené v Národnej rade Slovenska Prechod.
Ľudia tu opäť žiadali, aby sa dostali z chudoby, a komunikačným prostriedkom použitým na koordináciu bol opäť internet.
Pokojné demonštrácie boli potlačené násilie políciou a armádou, čo viedlo k premene pacifizmu na násilie aj zo strany opozície; sa začínala občianska vojna.
Časť armády sa pripojila k opozičnej koalícii, čo jej uľahčilo získanie potrebného materiálu na zvládnutie otvorenej vojny, napríklad brnenie, delostrelectvo alebo dokonca letectvo.
Kaddáfí postupne strácal podporu a zostal sám a strácal kontrolu nad krajinou, až mu koncom augusta nezostávalo nič iné, ako utiecť pred povstalcami, ako najlepšie vedel. V októbri sa povstalecké sily rozbehli po posledných baštách prokaddáfiho odporu.
20. októbra 2011 a pri úteku zo Sirte bolo Kaddáfího vozidlo násilne umiestnené medzinárodné letectvo, ktoré podporovalo povstalcov, a informácie prenášané rádiom k silám protivníkov.
Odtiaľto si to, čo sa stalo, pravdepodobne Kaddáfí zaslúžil, aj keď je to stále šokujúce: kolóna vozidiel bola zaútočili a Kaddáfí sa skryl sám do veľkej rúry kúsok od cesty, pričom ho našli bojovníci rebeli.
Predtým, ako ho dav lynčoval, a keď prosil o milosť, bol zbitý a mučený, predpokladá sa dokonca, že bol sodomizovaný nejakým predmetom.
Vojna sa v Líbyi, krajine, ktorá v posledných rokoch žila v takmer anarchickom štáte, neskončila uprostred konfrontácie medzi dvoma opozičnými vládami, a to Tripolitániou a Cyrenaikou.
Sýria je ďalším príkladom krajiny, v ktorej protesty vyústili do občianskej vojny, ale tu si režim, na rozdiel od predchádzajúcej, dokázal zachovať svoje postavenie.
A to vďaka medzinárodnej pomoci poskytnutej Ruskom, spojencom Bašára Asada.
K prvým protestom v Sýrii došlo v marci 2011, ktoré boli (a podľa predvídateľného vopred stanoveného scenára) násilne potlačené.
V júli 2011 sa zrodila Slobodná sýrska armáda, skupina povstaleckých síl, ktorá mala podporu vojakov, ktorí dezertovali z vládnej armády. V konflikt Zapojení boli aj islamskí fundamentalisti (ISIS a Al-Káida) a kurdské hnutie za nezávislosť.
Pre prvú fázu konfliktu bol charakteristický postup opozičných skupín (režimom al-Asada označených za teroristov). Zlom v konflikte nastal v júni 2013, keď bola opozícia v Al-Kusajr porazená.
V roku 2015 začalo Rusko intervenovať v prospech režimu al-Asada, ktorý definitívne vyvrátil rovnováhu v jeho prospech. USA súčasne poslali pomoc Kurdom, ktorí na severe naďalej odolávali.
Občianska vojna pokračuje dodnes; fundamentalistické organizácie takmer zmizli zo sýrskeho územia zmietnuté vládnou ofenzívou s ruskou podporou a tiež takmer všetka opozícia iná ako kurdská.
Kurdi udržiavajú na severe slobodné územie, otázkou však zostáva, čo s nimi z dlhodobého hľadiska bude.
Pokiaľ ide o ostatné krajiny v arabskej sfére, všetky boli viac-menej ovplyvnené požiadavkami na slobodu Arabskej jari.
V Maroku a Alžírsku sa tiež konali protesty, aj keď nie také silné alebo s takými výsledkami ako v Tunisku; Hoci v Jemene občianska vojna reaguje na iné okolnosti, bola aj ona ovplyvnená; v Saudskej Arábii a monarchiách Perzského zálivu boli plaché pokusy o otvorenie vykryštalizovalo napríklad v povolení pre ženy viesť motorové vozidlá v Saudskej Arábii alebo v otvorených miestnostiach kino.
Boli autori, ktorí považovali nepokoje, ku ktorým došlo v arabskom svete v rámci Arabskej jari, za súčasť globálneho hnutia, ktoré by zahŕňalo aj hnutia ako španielsky 15M alebo Occupy Wall Street Severoamerický.
Fotky z Fotolia: Sergio / Trrent
Témy Arabská jar (2010)